Winterswijk

De 24e Klimaatonderhandeling: keerpunt voor een rechtvaardige transitie

Montserrat Mir Roca, “COP24 must be the turning point towards just transition”

Op het moment van schrijven is de 24e ronde van mondiale klimaatonderhandelingen (COP24, de 24e “Conference of the Parties”) gestart. Om de kloof te dichten tussen wat enerzijds de wetenschap vereist en anderzijds wat landen werkelijk doen, zal men onverwijld vooruitgang moeten boeken bij de uitvoering van de Overeenkomst van Parijs. De Europese vakbonden vinden daarnaast dat deze conferentie tevens een mijlpaal moet zijn op de weg naar een “rechtvaardige transitie”. Met een garantie dat in de inspanningen om emissies te verminderen en de klimaatverandering te stoppen de werknemers niet zullen worden opgeofferd. Het moet daarmee ook een “Conferentie voor een Rechtvaardige Transitie” worden.

De agenda van deze 24e conferentie (UNFCCC) heeft twee prioriteiten. Het faciliterings-dialoogproces verzamelt informatie over de voortgang van landen bij het nakomen van hun nationale verplichtingen. Tevens bereidt het zich voor op de introductie van nationale klimaatplannen. Nu, als er moeilijke beslissingen moeten worden genomen, gaat de dialoog zijn politieke fase in. In de conferentie moet ook overeenstemming worden bereikt over een verzameling van regels om internationale standaarden toe te passen, en om een betrouwbaar kader voor urgente vooruitgang te creëren.

De conferentie is vooral belangrijk omdat deze plaatsvindt in Europa. En niet zomaar ergens in Europa maar in Katowice in Silezië, Polen. Deze stad ligt namelijk midden in de mijnbouwregio van het land, welke rijk is aan minerale delfstoffen. Kolen worden er al gedolven sinds de 18e eeuw: in de jaren zeventig was Silesie een van 's werelds grootste kolenproducenten. De geleidelijke afschaffing van fossiele brandstoffen betekent dus dat de bestaansmiddelen van duizenden gezinnen daar op het spel staan. Volgens Eurostat hebben 82.500 plaatselijke banen te maken met de mijnbouw en krijgt Polen nog steeds 80% van zijn elektriciteit uit kolen.

In juni riep de ETUC (de European Trade Union Confederation) de EU op om een langetermijnstrategie te ontwikkelen die streeft naar nul-emissies per 2050. Ondanks alle inspanningen is de CO2-uitstoot van de G20-landen echter gestegen, niet gedaald, en hebben kortzichtige beslissingen van grote economieën als de VS het hele klimaatregime van de Verenigde Naties ter discussie gesteld.

Slechts een paar weken geleden, begin oktober, waarschuwde een ander wetenschappelijk rapport nog dat "snelle, verreikende en ongekende veranderingen in alle aspecten van de samenleving" nodig zijn om de temperatuurstijgingen tot onder 1,5 ° C te beperken. Met de huidige toezeggingen komt de wereld tegen het einde van de eeuw echter uit op een stijging van ruim boven 3 ° C. Volgens de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering zijn daarmee "de komende jaren waarschijnlijk de belangrijkste in onze geschiedenis".

Steeds meer hete, droge zomers, woeste stormen, stortregens en overstromingen ... in Europa en de rest van de wereld hebben we de effecten van klimaatverandering snel in intensiteit zien groeien. Er is geen tijd te verliezen om de inspanningen op te voeren en emissies te verminderen teneinde binnen de limiet van 1,5-2 ° C te blijven, wat nodig is milieurampen te voorkomen: de EU heeft een nog ambitieuzer klimaatbeleid nodig.

Maar niet ten koste van sociale rechtvaardigheid!

Solidariteit en rechtvaardigheid

De vakbondsbeweging heeft een beroep gedaan op de deelnemende regeringen om een Ministeriële Verklaring over rechtvaardige transitie en waardig werk goed te keuren. In de afgelopen twaalf maanden heeft de ETUC bij het nastreven van deze doelstelling een sleutelrol gespeeld. Zij deed dit in samenwerking met de VN, de Europese Commissie en de lidstaten, het Poolse COP24-voorzitterschap, de Europese vakbondsfederaties en onze Poolse vakbondsafdelingen. Daarom verwelkomen we de Declaratie van Solidariteit en Rechtvaardige Transitie van Silesia, die Polen al vóór de bijeenkomst in Katowice heeft ingediend, en waarbij zij bij er alle regeringen op aandringt om deze te ondersteunen. Het geeft een cruciale boodschap, af dat klimaatactie niet ten koste zal gaan van de rechten van werknemers en dat de koolstofarme economie eerlijk en inclusief zal zijn.

Een rechtvaardige transitie is essentieel voor verkrijgen van publieke steun voor emissiereducties op de lange termijn. De verklaring erkent de uitdagingen voor steden en regio's die afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen en roept regeringen op stappen te nemen om een fatsoenlijke toekomst te bieden aan gemeenschappen die getroffen worden door de overgang naar een koolstofarme economie. En het benadrukt de noodzaak om zowel mensenrechten als arbeidsrechten en het welzijn van werknemers en hun gemeenschappen te beschermen.

Het zorgen voor een rechtvaardige transitie voor de werkende bevolking betekent het scheppen van kwaliteitsbanen, in nieuwe, duurzame economische sectoren. Het betekent ook het in staat stellen van individuele werknemers om zich daaraan aan te passen. Het betekend ook dat, wanneer dat nodig is, er een vangnet van sociale bescherming wordt geboden. Er is een alomvattende omscholing nodig om tekorten aan vaardigheden te voorkomen en om werknemers toe te rusten voor banen in groene technologieën. Klimaatactiviteiten moeten bovenaan de industriële agenda staan om te anticiperen op veranderingen, waarbij er tevens voor moet worden gezorgd dat werknemers er invloed op hebben.

Evenwichtig programma

Wij zijn van mening dat een verregaande decarbonisatie nieuwe banen in veel sectoren zal opleveren, naast andere secundaire voordelen. Echter, in sommige sectoren en regio's zal de overgang bijzonder moeilijk zijn. De “24e Conferentie bij het Raamverdrag“ (UNFCCC) speelt een sleutelrol bij het stimuleren van actie. Deze moet onder meer bestaan uit het verzamelen van voorbeelden van “good practice”, het geven van advies over het ondersteunen van werknemers en gemeenschappen, het integreren van een rechtvaardige transitie in al het klimaatbeleid en in bijbehorende strategieën.

De EU is al minstens drie decennia toonaangevend op het gebied van klimaatactie. Zij moet nu middels de langetermijnstrategie van de Commissie blijk geven van leiderschap door een rechtvaardig, volledig Europees overgangsbeleid te voeren. Volgens de Commissie zijn 41 regio's in 12 EU-landen actief in de steenkool, waarmee zo’n 480.000 banen zijn gemoeid. Deze landen staan voor aanzienlijke economische en sociale uitdagingen. Maar ook andere sectoren zullen vroeg of laat worden beïnvloed door het koolstofvrij maken van de economie. Een rechtvaardige aanpak van de transitie is essentieel om de EU in staat te stellen de structurele veranderingen die voor ons liggen aan te pakken.

Dit alles moet worden gefinancierd. De ETUC heeft enige tijd geleden opgeroepen tot het oprichten van een Just Transition Fund, een Rechtvaardig Transitie Fonds. Met name om die regio's te ondersteunen die afhankelijk zijn van koolstofintensieve industrieën. We verwelkomen de recente hervorming van het EU-systeem voor handel in emissierechten, dat veilingopbrengsten zal oormerken voor innovatie en modernisering ten behoeve van het transformeren van het Europese elektriciteitssysteem.  We ondersteunen ook de eis om een Rechtvaardig Energie Transitie Fonds op te richten om daarin de transitie te stroomlijnen.

De EU heeft zich gecommitteerd aan het uitvoeren van de Duurzame Ontwikkelings Doelstellingen voor 2030 van de VN, zoals die in 2015 door de Algemene Vergadering van de VN is aangenomen, en welke toezeggingen omvat voor klimaatactie, voor de bescherming van het milieu en voor betaalbare en schone energie.

De klimaatonderhandelingen moeten blijk geven van een werkelijke vastberadenheid van de mondiale gemeenschap om deze doelen te bereiken. Doelen die de toekomst van de mensheid en van onze planeet bepalen.

Bron: Montserrat Mir Roca, “COP24 must be the turning point towards just transition” (c)

Vertaling en bewerking: Rob van de Lande

Montserrat Mir Roca is Confederal Secretary of the European Trade Union Confederation. Previously, she was a member of the national executive of the CC.OO trade union in Spain..

https://www.socialeurope.eu/cop-24-must-be-the-turning-point-towards-jus...