Winterswijk

De handschoen opnemen tegen Apple

Robert B. Reich, Standing up to Apple

Vertaling en bewerking: Rob vd Lande

ROBERT B. REICH was staatsecretaris  in de Amerikaanse Clinton regering. Volgens Time Magazine was hij een meest effectieve staatssecretarissen van de 20-eeuw. Mr. Reich heeft een dertiental boeken gepubliceerd, waaronder de bestsellers “Aftershock" en "Beyond Outrage", over de toegenomen ongelijkheid. Zijn documentaire, "Ongelijkheid voor iedereen (Inequality for All)" is door de VPRO op de Nederlandse televisie vertoond.  

Al jarenlang hebben wetgevers van zowel linkse als rechtse pluimage geprobeerd om grote multinationals aan te pakken waar het belastingvermijding en -ontduiking betreft. Maar de EU doet er nu iets aan. Het Directoraat van eurocommissaris Margarethe Verstager heeft Ierland gesommeerd om $14.5 miljard aan achterstallige belasting van Apple te innen. Maar in plaats van Europa te feliciteren met het feit dat zij het tegen Apple opnemen is “officieel Washington” in alle staten.

In Amerika heeft de Republikeinse kamervoorzitter Paul Ryan het over een “verschrikkelijke” beslissing. Democraat Senator Charles Schumer noemt het “goedkoop geld graaien”. De Republikeinse Senator Orrin Hatch, beschuldigt Europa van het eenzijdig aanvallen van Amerikaanse zakelijke belangen. En weer een andere Amerikaanse senator, democraat Ron Wyden praat over het “ondermijnen van bestaande belastingsverdragen”, hetgeen “Amerikaanse bedrijven tot doelwit van (niet-Amerikaanse) regeringen maakt”.

Kom nou even zeg...

De naheffingen van Vestager zijn belastingen die Apple gewoon had moeten betalen, aan de Amerikaanse belastingdienst. Maar Apple heeft er via schimmige buitenlandse belastingdeals voor gezorgd dat zij er onderuit kwam. En men heeft het in Amerika nagelaten daar iets aan te doen. Omdat bovengenoemde Ryan, Schumer, Hatch, Wyden, en andere Amerikaanse regeringsfunctionarissen het niet eens konden worden over hoe de mazen in het net te dichten die het de multinationals mogelijk maakt om grootscheeps de belasting te ontduiken.

Apple heeft samen met andere “Big Tech” en “Big Pharma” bedrijven in Amerika en Europa honderden miljarden aan belasting over hun internationale winsten ontdoken. Zij konden dit doen omdat zij geen “tastbare” zaken als televisies, auto’s of koelkasten maken, om deze vervolgens in het buitenland te verkopen. Hun producten bestaan daarentegen uit immateriële zaken als ontwerpen, software en gepatenteerde ideeën. Dit intellectuele kapitaal heeft een concrete Amerikaanse dan wel Europese oorsprong (het is “ergens” bedacht en ontworpen). Desondanks kan het direct, in een fractie van een seconde, over de hele wereld worden getransporteerd. En waar het “ergens anders” resulteert in een reeks van producten en diensten. Omdat intellectueel kapitaal moeilijk is te zien, te meten, of op waarde is te schatten, en nauwelijks is te traceren, is het ‘t perfecte middel voor belastingontwijking.

Apple verplaatst zijn intellectuele kapitaal naar een vestiging in Ierland, die vervolgens Apple producten in heel Europa verkoopt. Het houdt daarbij het grootste deel van het geld daar. Ierland was Apple dan ook meer dan genegen om het van dienst te zijn met een belachelijk laag belastingstarief van 0.005 procent (2014).

In Amerika is Apple het meest winstgevende high-tech bedrijf. Maar het is tevens een van de grootste belastingfraudeurs. Het onderhoudt een mondiaal netwerk in belastingparadijzen (denk aan de Amsterdamse Zuidas) om winsten te parkeren. Sommige van deze vestigingen hebben totaal geen personeel. Aan de top van dit netwerk bevindt zich de in Ierland gevestigde “Apple Operations International”. De belangrijkste, zo niet enige, taak van deze vestiging is het toewijzen van winsten aan internationale Apple-onderafdelingen, en wel zodanig dat er een minimum aan belasting wordt betaald. Het resultaat is dat het bedrijf een ongelooflijke $232 miljard aan cash heeft vergaard waarover geen of nauwelijks enige belasting is geheven.

Het is pure fraude, ten koste van, in het geval van Apple, de Amerikaanse belastingbetaler. Tel de wereldwijde verkopen van Big Tech, Big Pharma en andere multinationale grootbedrijven er bij op, en de fraude is omvangrijk. Wat nog erger is, u en ik, en miljarden andere burgers draaien op voor het financieel gat dat hierdoor in de diverse overheidsinkomsten wordt geslagen.

Waarom kan er niets aan deze constructies worden gedaan? Wat houdt bijvoorbeeld de Amerikaanse belastingdienst tegen om hetzelfde te doen als de Europese Commissie in het geval van Apple? Het akelige is dat er wel degelijk wat aan gedaan kan worden. Zo kan Amerika wel degelijk eenzelfde actie als dat van Margarethe Vestager ondernemen, zelfs onder bestaande wetgeving. Maar dit zal niet gebeuren. Big Tech, Big Pharma en  andere multinationale grootbedrijven hebben genoeg politieke invloed om enig initiatief in deze richting in de kiem te smoren.

De uitspraak van de Europese Commissie heeft in Amerika bijgedragen aan de eis van Apple (en andere Amerikaanse multinationals) om de belasting aldaar voor hen verder te verlagen. Ofwel, verregaande belastingsamnestie. Dit is vaker gebeurd. Zo brachten in 2004 enkele Amerikaanse bedrijven hun winst terug naar Amerika, en betaalden daarover slechts 5.25 % belasting in plaats van 35%. De bedrijven zouden die winsten vervolgens door middel van investeringen weer “terugploegen” in de (Amerikaanse) economie. Een argument dat nu ook weer door Apple en consorten naar voren wordt gebracht.

Deze argumentatie was toen nonsens, en het is nu ook nonsens. Onderzoek heeft aangetoond dat 92% van het nauwelijks belaste geld is gebruikt voor winstuitkeringen, voor het terugkopen van aandelen door de bedrijven zelf, en voor bonussen aan de top.

De nationale politieke “gevestigde orde” is desondanks, in Amerika maar ook in Europa, van plan om de multinationals verder te koesteren en van dienst te zijn. In plaats van het geven van douceurtjes en belastingsamnestie moeten we belastingontwijking door multinationals hard aanpakken. In plaats van kritiek te hebben op het EU-directoraat van Verstager, dat Apple wil laten betalen voor hun fraude, zouden politici haar moeten bedanken voor het feit dat zij tegen dit soort bedrijven durft op te staan. Wie volgt?

Bron: Standing up to Apple © Robert Reich.

Vertaald en bewerkt: Rob van de Lande