Winterswijk

De explosieve kracht achter de komende verkiezingen

Robert B. Reich, The Volcanic Core Fueling the 2016 Election

Vertaling en bewerking: Rob vd Lande

ROBERT B. REICH was staatsecretaris  in de Amerikaanse Clinton regering. Volgens Time Magazine was hij een meest effectieve staatssecretarissen van de 20-eeuw. Mr. Reich heeft een dertiental boeken gepubliceerd, waaronder de bestsellers “Aftershock" en "Beyond Outrage", over de toegenomen ongelijkheid. Zijn documentaire, "Ongelijkheid voor iedereen (Inequality for All)" is door de VPRO op de Nederlandse televisie vertoond. De artikelen van Robert Reich zijn geschreven voor de Amerikaanse situatie. De strekking ervan is echter voor de Europese situatie in het algemeen en voor de Nederlandse onverkort van toepassing en zeer relevant. Dit heeft geleid tot de serie van bewerkingen, waarvan onderstaand artikel het meest recente is.

Elke dag krijgt Robert Reich, voormalig staatsecretaris onder Clinton, wel een verzoek om de kandidaten voor het Amerikaanse presidentschap Hillary Clinton en Bernie Sanders met elkaar te vergelijken. Het gaat dan veelal om belastingheffing, het beleid met betrekking tot de financiële instellingen en om de gezondheidzorg. Kortom, zaken die ook in de Nederlandse situatie spelen.

Gedetailleerde beleidsvoorstellen zijn tijdens de verkiezingen echter totaal irrelevant. Als ze in het huidige politieke systeem al een kans van slagen hebben. Recentelijk noemde Bill Clinton Sanders’ voorstel om het vergoedingensysteem in de gezondheidzorg te vereenvoudigen zelfs onhaalbaar. Het was volgens hem “een onfeilbare recept om de boel vast te laten lopen”. Maar feitelijk is niets van enig belang momenteel haalbaar, en is elk gedurfd idee een brug te ver.

De huidige verkiezing gaat dieper, en wel over het wijzigen van de parameters van wat haalbaar is. Over het beëindigen van de wurggreep waarin “big money” - de grote financiële instellingen en grootbedrijven – het politieke systeem houdt.

Hillary Clinton verdient groot respect voor haar verdiensten als staatssecretaris. Zij is op dit moment de meest gekwalificeerde presidentskandidaat voor het politieke systeem - zoals dat nu bestaat. Daar staat tegenover dat Bernie Sanders het meest gekwalificeerd waar het gaat om het systeem zoals we dat zouden moeten hebben. Het gaat de komende verkiezingen feitelijk dan ook niet over gedetailleerde beleidsvoorstellen. Het gaat over macht. Het gaat erom of zij die de macht nu hebben het ook houden, of dat de “gewone” burger er ook iets van krijgt.

In een studie in 2014 van de universiteit van Princeton werd de omvang van de uitdaging in beeld gebracht. Van een kleine tweeduizend beleidszaken werd de invloed van economische elites, zakelijke belangen, algemene belangengroepen en van doorsnee burgers bepaald. De conclusie: “De voorkeur van de doorsnee burger is nihil, en lijkt slechts een minuscule, statistisch niet-significante invloed te hebben op het algemeen beleid.

De financiële instellingen en grootbedrijven, zij met de grootste lobby-capaciteit en met het meeste geld om er campagnes mee te financiëren, hebben daarentegen een grote invloed op de wetgevers. Het is daarbij ontnuchterend dat de gegevens van het Princeton onderzoek stammen van 1981-2002, van voor de tijd dat ruim baan werd gegeven aan sponsoring door “big money”. Was de invloed van doorsnee burgers op het beleid toen al nihil, nu is die volledig verdwenen.

Dit verklaart de paradox die Reich tijdens een promotietour tegenkwam: velen waren er met betrekking tot de verkiezingen nog niet uit of ze voor Bernie Sanders of voor Donald Trump zouden gaan stemmen. Reich stond perplex. Zij zijn op politiek gebied elkaars volkomen tegenpolen. Een groter verschil is niet denkbaar. Maar in het gesprek met deze mensen komt telkens hetzelfde naar boven: men wil een einde aan het old-boys capitalisme, aan het bevoordelen van het grootbedrijf en het aan het verregaand financialiseren van de maatschappij. Voorkomen dat de grote banken ons nogmaals zullen oplichten. Een einde aan de belastingsvoordelen voor hedgefunds, aan extreme winsten van farmaceutische bedrijven en zorgverzekeraars, een einde aan het financieel uitknijpen van de burger. Een einde aan handelsverdragen als TTIP, die leiden tot een “race to the bottom” van lonen. En een einde aan de verstrengeling van de politiek met “big money”.

Het is nogal wat. De onvrede met “het systeem” vormt de explosieve drijvende kracht achter de komende verkiezingen. Maar als je een van de miljoenen mensen bent die harder dan ooit werkt zonder dat het je vooruitbrengt, als je ziet dat het politiek-economische systeem vooral goed werkt voor de rijken en machtigen, welke opties heb je dan?

Eén optie is dat je wordt aangetrokken door een autoritaire demagoog als Trump *), die belooft het land weer groot te maken door weer terug te gaan naar hoe het vroeger was, door de grenzen te sluiten, door “vreemdelingen” te demoniseren en te weren, die een totalitair beleid nastreeft en zich door niets en niemand laat tegenhouden. Of je gaat voor een politieke activist als Sanders die zegt waar het op staat, die al vijftig jaar naar zijn overtuiging leeft, die geen cent aanneemt van de rijken, de grootbedrijven of de financiële instellingen, en die een stille revolutie voert om de politiek en de economie weer onder democratisch toezicht te krijgen.

Ofwel, of je kiest voor een dictator, een demagoog, een Trump, die belooft de macht weer terug te geven aan de mensen, of je kiest voor een aanvoerder van een sociaal-democratische partij die samen met jou ervoor ijvert om de macht weer terug te brengen bij het volk, rijk én arm. Die de democratie (Demos=Volk) weer in ere herstelt. Het moet je niet gaan om de details. Je wilt gewoon een systeem dat werkt.

Bron: The Volcanic Core Fueling the 2016 Election © Robert Reich.

Vertaald en bewerkt: Rob van de Lande

*) [Note RVL] In de tekst wordt gesproken van presidentskandidaten Donald Trump, Hillary Clinton en Bernie Sanders. Het zal echter weinig moeite kosten om de Nederlandse equivalenten te vinden. Met name zal het weinig moeite kosten om in clowneske Donald Trump onze eigen nationale demagoog te herkennen.