Winterswijk

Waarom de deel-economie schadelijk is

Robert B. Reich, “Why the sharing economy is harming workers – and what must be done”

Vertaling en bewerking: Rob vd Lande

ROBERT B. REICH was staatsecretaris  in de Amerikaanse Clinton regering. Volgens Time Magazine was hij een meest effectieve staatssecretarissen van de 20-eeuw. Mr. Reich heeft een dertiental boeken gepubliceerd, waaronder de bestsellers “Aftershock" en "Beyond Outrage", over de toegenomen ongelijkheid. Zijn documentaire, "Ongelijkheid voor iedereen (Inequality for All)" is door de VPRO op de Nederlandse televisie vertoond.  

Met de kerstdagen voor de deur is het goed om eens stil te staan bij het feit dat zo veel mensen geen vast werk hebben omdat ze deel uitmaken van de “deel-economie”.

Bij de deel-economie gaat het om onafhankelijke ZZP’ers, parttime en tijdelijke werknemers, free-lancers en “vrije particulieren”. Kenmerkend voor het merendeel van deze mensen is dat zij geen (vast) arbeidscontract hebben. De schatting is dat over 5 jaar zo’n 40% van de werkende bevolking hiertoe behoort. En over 10 jaar valt iedereen daaronder. De deel-economie is er, en zal niet snel meer verdwijnen.

Echter, in de deel-economie zoals die momenteel bestaat, en die dus steeds groter wordt, worden alle economische risico’s overgeheveld naar de werkenden. Een afname van de vraag, een plotselinge verandering in consumentengedrag, een verwonding of ziekte, al deze zaken vormen een directe bedreiging voor het bestaan van de individuele werknemer. Die op dat moment acuut een probleem heeft met het betalen van zijn rekeningen. In de huidige deel-economie wordt afgerekend met verworven rechten op het gebied van de arbeidsmarkt, met het minimumloon, met veiligheid op de werkplek, met ziekteverlof, met vakantiedagen en met overwerkvergoeding. Het betekent het einde van collectieve regelingen op het gebied van ziektekostenverzekering, werkloosheidsuitkeringen en secundaire arbeidsvoorzieningen.

Het is dan ook geen wonder dat  steeds meer gewone mensen zich zorgen maken over of zij in de toekomst wel voldoende zullen verdienen om in hun bestaan te kunnen voorzien. Deze onzekerheid heeft zijn weerslag in de gezinnen. Het is aangetoond dat kinderen waarvan beide ouders in de “flex-economie” werken, of werken op tijdstippen buiten “normale” werktijden, een grotere kans hebben op verminderde cognitieve vaardigheden en gedragsstoornissen *).

Wat te doen? Rechtbanken hebben nu al te maken met een toenemende vraag naar uitspraken over de status van tijdelijke krachten en ZZP’ers in arbeidsverband. Hetgeen leidt tot een warboel van criteria en definities. Terwijl het in feite heel eenvoudig zou kunnen zijn: wie voor meer dan de helft verantwoordelijk is voor iemands inkomen, of gebruik maakt van meer dan de helft van zijn arbeidsuren, is verantwoordelijk voor diens arbeidsvoorwaarden en de rechten die daaruit voortvloeien.

Om daarnaast de werkende bevolking in een structureel onzekere arbeidsmarkt weer wat zekerheid te kunnen bieden zouden we bovendien beter kunnen gaan denken aan een gegarandeerd inkomen in plaats van de huidige WW. Als uw inkomen in een gegeven maand dan zakt onder een limiet van bijvoorbeeld 50% van uw gemiddelde inkomen over bijvoorbeeld de afgelopen 5 jaar, dan ontvangt u in een dergelijk systeem de helft van het verschil als uitkering.

Door een garantieregeling als deze – al zijn er natuurlijk andere systemen  en parameters denkbaar – is een flexibele economie niet alleen haalbaar maar wordt de mensen ook een minimum aan financiële zekerheid geboden. Een fatsoenlijke maatschappij als de onze verdient niet minder.

Originele tekst: Why the sharing economy is harming workers – and what must be done © Robert Reich.

Vertaald en bewerkt: Rob van de Lande

*) Het verschil in opgroeien in de 50er jaren ten opzichte van het opgroeien in de huidige maatschappij wordt treffend geëvalueerd in het boek “Our kids” van de Amerikaanse politicoloog en hoogleraar Robert D. Putman.